N |
N |
|
n (es. nciu) |
un (es un poco) |
|
na |
una |
|
nàca |
Amaca: |
Chi caristi da naca? |
nanfarùsu |
Rinolalia
(parlare con suono
nasale) |
|
nànnu, nanna |
Nonno:,nonna |
ma 'nnanna fici a pasta
a mia nun mi ni desi |
Ma'nnannü
campà finü a novant'annî |
Se ma'nnannu
nun fossi mortu
fussi ancura vivu |
nànnu |
hanno |
|
nannucàstru |
bisnonno acquisito |
|
nannùcu |
Bisnonno: |
|
nappa |
scodella |
|
nappi |
ne ha avute |
|
na'ppaura |
non aver paura |
|
nàppiri, |
Avere: |
|
nàsca nàschi |
Narici: |
|
nàsciri |
nascere |
Na vota
i citroli i siminaunu.
Ura nasciunu suli. |
Oggi nasciunu tutti
cull'uocchi aperti |
nàssa |
gabbia per galline |
|
naticarèdda |
sculacciata |
A vò e di la vò dormi stu figghiu e si fa la vò.
E se stu figghiu nun moli durmmiri
naticareddi
si quantu n'aviri e n'aviri
a cinqucentu, figghiu d'oru e figghiu d'argentu! |
natìcchia |
chiavistello |
|
nàtichi |
natiche |
|
ncaddarùtu |
indurito |
|
ncàgghiu |
Molletta: |
|
ncapizzàri |
accostare: |
|
ncapunìri |
intestardire |
|
ncarcàri |
pressare, evidenziare |
è vistuta di niuru ncarcatu... Da testa e pieri... |
ncarmàri |
|
Setti sarm'i favî
fan'o Mazzarinu
-Se gn'ià ncarma a lupa |
ncarràri |
urtare |
|
ncarzaràri, |
Imprigionare: |
|
ncasàri |
chiudere dentro |
|
ncastagnàtu |
tostato |
|
ncazzàri |
infuriare |
|
Ncazzùsu |
Irascibile |
|
ncènzu |
Incenso: |
|
nchiànu |
fuori |
Cu püncîrî si sentî niescî 'nchianü |
nchiappata |
impedita goffa molle |
|
nchiavàri |
inchiavare |
|
nchimàri |
imbastire |
|
nchiòstru |
Inchiostro: |
|
nchiùriri |
chiudere |
|
nchiùsu |
chiuso |
|
nchiuvàri |
Inchiodare: |
|
nciddra. |
anguilla |
|
nciliàri |
imbrattare |
|
ncinàgghia |
zona inguinale |
|
ncìnta |
incinta |
|
nciòva |
Sardina: |
|
nciòva, |
Acciuga: |
|
nciràta |
mantella in plastica |
|
ncìu |
un poco |
|
Nciùna |
Angolo: |
|
Ncòddu |
Addosso: |
|
ncòrpu |
Infarto: |
|
ncranàta (a) |
inclinata |
il continuo
inclinarsi per manifestare la gioia. Nel
vernacolo buccherese spesso " gl" e "cl "
diventano " gr , o cl ", come dicevano, ad
esempio, i nostri genitori all' arrivo degli
alleati inglesi : (..." trasínu i ngrisi "
).(nello benintente) |
ncrasciatu |
zozzo, |
|
ncruccàri |
appendere ( o croccu) |
|
ncuddàri |
Incollare: |
|
ncuddùsu |
appiccicoso |
|
ncugnàri, |
pressare |
Mî pürtà a 'ncugna
mmurü |
ncugnàri, |
Accostare: |
|
ncunigghiùni |
inginocchiato |
ncünîcchiünî
cüttünî
cüttünî cugghìa |
ncuitari |
inquietare |
NNa chiana di Catania
'mparrinu macabbunno
va ncuitannu fimmini |
ncùnia |
incudine |
|
ncurpari |
Incolpare: |
|
ncurunàtu |
incoronato |
Si criri re ‘ncurunatu |
ncùttu |
Stretto (vicino): |
|
nènti |
Niente: |
I sordi
ianu l'ali si n'avuoluno commu nenti |
Na bona
parola 'ncosta nenti e vali assai |
Nne parentî nun
c'iaccattarî mai nentî |
Nuddu fa nenti ppi
nenti |
Tri su li putenti:
U re, u papa e cunn'a nnenti. |
nfàccia |
di fronte |
|
nfirmièra |
Infermiera: |
|
nfirracchiàtu |
furbo |
|
nfirriàtu |
furbo |
|
nfraricìri |
infradicire |
|
nfùscu, nfuscàtu |
annebbiato: |
|
ngaggiàri |
assumere ingaggiare |
|
Ngìdda |
Anguilla: |
|
nginàgghia |
inguine |
|
ngiùria |
soprannome |
|
ngnilàta |
Gelata: |
|
ngrasciàtu |
Sporco: |
|
ngràtu |
ingrato |
Fatti 'ngratu se vuoi essiri amatu |
nguaiàri |
inguaiare |
|
niàri |
Negare: |
E Pietru nìa pa prima vota
di canosciri l’amicu
di na vota |
niàvulu |
diavolo |
Miegghiu 'nniavulu tri
centunzi
no nu sceccu tri dinari |
niàutri |
Noi: |
|
nichè |
volutamente |
Ha fattu
apposta?
No a nichè |
nichìttu, |
Piccolino; |
|
nìcu |
piccolo: |
Figghi
nichi peni nichi
figghi ranni peni ranni |
L'arbulu s'addizza
quann'è nicu |
U pisci rossu (o ranni)
si mancia u pisci nicu |
Niculìzia |
Liquirizia
glycyrrhiza
glabra |
|
nièddu |
Anello: |
|
nièggia |
Nebbia: |
|
nièsciri |
uscire |
Cu niesci arriniesci |
Mi niscì a casiedda o cuori! |
Nun'niesciri
fuora do
siminatu |
Nün tràsîrî 'i ünnî
niscistî |
S'antracchia e niescî |
Nìggiu |
granoturco |
|
Nìnciri, |
Alzare: |
|
nipitièdda |
nepitella (erba
selvatica) |
|
nipùti |
nipote |
|
niputìttu |
nipotino |
|
nirbùsu, a nirbùsa |
Nervoso: |
|
nìru |
Nido: |
|
nissùnu |
nessuno |
Cu fa centü e nün fa unu nün fa mierütü a
nîssunü |
niùru, nìvuru |
Nero: |
Miegghiu
nivuro pani
ca nivira fammi |
Niuru cu niuru nun
tinci |
Nìuru |
Negro: |
|
nìvi |
Neve: |
|
nivièra |
neviera |
|
nìvila |
Nuvola: |
|
nivinàgghia |
indovinello |
nivinagghia nivinagghia
fa l'uovu nta pagghia |
nivirùra |
oscurità in senso di nuvolosita |
|
nnà, nnè |
nella, nelle |
Ià trî pierî
nna fossa |
Nna vucca chiusa
nun trasunu muschi |
Nne calatî tuttî
i santî aiutünü |
nn'aviutu |
non avevi |
A chî 'nnaviutu vistü scecchî a fiera? |
nnecca |
voglia |
|
Nnì |
in |
Nni n'ura Diu lavura |
nniavulàtu |
Temerario: |
|
nnìmmi |
enigmi |
Ittari 'nnimmi.
Gettare, lanciare enigmi |
nnìmmulu |
persona in continuo movimento |
Sì commu o nnimmulu
|
nnìmmulu |
fuso |
|
nniputenti, niputenti |
onnipotente |
ura vi dicu, ura vi cuntu di Cristu ‘niputenti
la morti e passioni di Cristu ‘niputenti.
|
nnòmina |
nomina |
Fattî a nnommina
e cürchîtî. |
nnòmmu |
Nome: |
si
chiamava salvaturi
commu o nnommu do signuri |
nnumminàtu |
conosciuto, famoso |
Bucchierî è nnümmmînatü se nun chiuovî è
annüvülatü |
nnùmmuru, |
numero |
Via Pruvulazzü, nummurü
a müzzü. |
nnunniari |
ritardare, perdere tempo |
|
nòfiu |
finto tonto |
|
novemmîrî |
novembre |
|
nòzzulu |
nocciolo |
|
nquacchiàri |
? |
|
nquànti |
guanti |
|
nquantièra |
vassoio |
|
nsamài-szamài |
Mai: mai sia |
|
nsàntu lazzàru |
malridotto |
|
nsìnca - nzìnza |
segno |
|
ntàcca |
intacco, piccolo taglio |
|
ntanàri |
intanare infilare in un buco |
|
ntè |
nei |
Si resi a zappa nte
pieri |
ntellardo |
imbastitura alta
tra due fogli di stoffa sovrapposti.
Sollevandone una si tagliavano i punti in mezzo
. Fungeva , praticamente , da carta carbone |
|
ntìnna |
antenna |
|
ntisa |
udito |
|
ntònta, ntontu |
tonta/o |
|
ntracchiàri |
vestirsi elegante |
S'antracchia e
niescî |
ntrallàzzu |
intrallazzo |
|
ntramèntri |
nel frattempo |
|
ntrapunùra |
imbrunire |
( ni virimmu a 'ntrapunura
) |
ntravardàri |
Sbozzare |
|
ntrazzieràri, ntrazzirrari |
immettersi |
|
ntrèssi |
interessi |
|
ntricànti |
intrigante |
|
ntrìcu |
intrigo, raggiro, sotterfugio |
|
ntrìnsicu |
intimo |
|
ntrizzàri |
intrecciare |
|
ntrùgghiu |
intruglio |
|
ntrummari |
unire (due tubi) |
|
ntrunàri |
intronare stordire |
|
ntrunàtu |
Stordito: |
|
Ntrusciàri,
antrusciàri |
avvolgere, coprire |
antrusciti bbona |
ntuniàru |
devoto di S. antonio Abate |
Vali quantu 'mparrinu 'ntuniaru
!!! |
Ntuntúru |
beota, imbranato |
pari nu ntunturu |
ntuppàri |
tappare |
|
ntuppatieddu |
chiocciola tipo |
|
nturciniàri, |
arrotolare: |
|
nu |
uno |
|
nùci |
noce |
Na
nuci sula intra o saccu nun fa scrusciu |
nucìdda |
Nocciola: |
|
Nucipersu |
Cipresso |
|
nùddu |
Nessuno: |
Nuddu fa nenti ppi
nenti |
Tintu cu nunn'à a nuddu |
nun |
non |
Di iornu nunn'i vuogghiu e a sira sfardo l'uogghio |
nuòria |
nuora |
|
nùru |
Nudo: |
|
nutàru |
notaio |
Cu lieva u pani o nutaru lieva u pani e sa
figghi |
nuvèna |
novena |
|
nùzzu |
Tacchino: |
|
nzaccàri |
insaccare |
|
nzaiàri |
Indossare provare |
|
nzalata |
insalata |
|
nzaloru |
azzeruolo |
|
|
|
|
nzèmmula |
insieme |
|
nzerta, nzirtàri |
indovinare |
Allu chianu di Santa Niria c'è na picciuttiedda
ca si chiama Dia
cu li capiddi rizzuti rizzuti
cu mi la
nzerta
ci daiu du scudi. |
nzignamèntu |
insegnamento |
|
nzignàri nsignari |
insegnare |
Porci e mariti
comm'insigni
si ni vanu |
nzirrìgnu |
Testardo: |
|
nzitàri, nziràri |
innestare |
Mancia ficü e 'nzîra
ficü |
nzìtu / nziru |
innesto |
|
nziru |
Setola di maiale |
Ià i
capiddi lisci commu ‘nziri i porcu |
nzivàto |
sporco di grasso |
|
nzunnachiàtu |
insonnolito |
|
nzunzèlla |
libertina |
|
nzunziàri |
inzozzarsi sporcarsi |
|
nzurtàri |
infastidire insultare |
|